Những hiểu nhầm thường gặp đối với rối loạn phổ tự kỉ
Khái niệm ‘‘ rối loạn phổ tự kỉ’ không còn xa lạ với quý phụ huynh hiện nay,nhưng vẫn còn tồn tại những hiểu lầm về rối loạn phổ tự kỉ ở nguyên nhân,biểu hiện cũng như phương pháp can thiệp.
+ Về nguyên nhân gây ra rối loạn phổ tự kỉ
Trẻ có rối loạn phổ tự kỉ là do bố mẹ không tốt : Vẫn còn nhiều ý kiến cho rằng,rối loạn phổ tự kỉ là kết quả của việc:bị bạo hành tâm lý ở trẻ em;do những ông bố bà mẹ lạnh lùng,ít quan tâm;do cha mẹ ông bà để cho trẻ chơi các thiết bị điện tử như điện thoại di động,máy tính bảng,tivi nhiều. Tuy nhiên,chúng ta cần hiểu rằng rối loạn phổ tự kỉ là một dạng rối loạn phát triển được hình thành trong não bộ trước khi sinh ra. Cách nuôi dạy của bố mẹ không ảnh hưởng đến yếu tố trẻ có nguy cơ rối loạn phổ tự kỉ hay không. Việc chơi với thiết bị điện tử nhiều là khuynh hướng trẻ thích và làm nặng thêm vấn đề có sẵn của trẻ,không phải là nguyên nhân gây ra rối loạn phổ tự kỉ.
+ Về biểu hiện của rối loạn phổ tự kỉ
Trẻ em rối loạn tự kỉ không thể thể hiện tình cảm : Thực chất,trẻ em rối loạn phổ tự kỉ thể hiện tình cảm theo cách riêng. Để nhận biết được các biểu hiện cảm xúc của trẻ về cảm xúc,yêu thương hay buồn bực chúng ta cần có thời gian,quan sát để hiểu trẻ. Qua thời gian,trẻ rối loạn phổ tự kỉ sẽ học được cách thể hiện tình cảm không chỉ đối với những người thân trong gia đình mà kể cả những người lạ bên ngoài.
Trẻ em rối loạn phổ tự kỉ không thể cảm thông: Trẻ có rối loạn phổ tự kỉ thường gặp những khó khăn trong việc diễn tả cảm xúc và suy nghĩ tới người khác. Tuy nhiên,không phải vì vậy mà các em không có sự cảm thông,chia sẻ. Trẻ rối loạn phổ tự kỉ có liên kết cảm xúc chặt chẽ tới gia đình và bạn bè nhưng trẻ cần học cách nhận diện cảm xúc và thể hiện cảm xúc với mọi người xung quanh.
Trẻ em rối loạn phổ tự kỉ là thiên tài : Có những trẻ rối loạn phổ tự kỉ có một số khả năng đặc biệt ở một lĩnh vực nào đó. Ví dụ vẽ,nhớ các con số,nhớ đường,..Tuy nhiên,bên cạnh đó trẻ cũng gặp một số khó khăn khác đi kèm và vẫn cần hỗ trợ trong việc hòa nhập với xã hội. Tỉ lệ trẻ có khả năng đặc biệt rất ít. Nhiều trẻ rối loạn phổ tự kỉ có rối loạn phát triển khác đi kèm. Như vậy,có thể có một số trẻ rối loạn phổ tự kỉ có khả năng đặc biệt,nhưng tỉ lệ đó là rất ít. Hầu hết các trẻ có rối loạn phổ tự kỉ vẫn gặp khó khăn trong việc hòa nhập,thích nghi với xã hội và cần sự hỗ trợ nhiều hay ít.
Trẻ em rối loạn phổ tự kỉ không thể duy trì các mối quan hệ lâu dài,lành mạnh: Đối với phần lớn trẻ em rối loạn phổ tự kỉ,kết bạn luôn là một khó khăn. Trẻ rối loạn phổ tự kỉ thường gặp trắc trở khi giao tiếp bằng mắt,cảm thấy bị áp đảo trong đám đông và phản ứng tiêu cực với sự va chạm,ví dụ như ôm hôn. Trong nhiều trường hợp,trẻ em rối loạn phổ tự kỉ học được những kĩ năng xã hội cần thiết cho việc xây dựng những mối quan hệ lành mạnh với người xung quanh. Kể cả những trẻ không học được những kĩ năng này vẫn có thể trải nghiệm được những mối quan hệ thân thiết với gia đình,bạn bè,những người thấu hiểu những hành vi đặc biệt của trẻ.
Mọi trẻ em rối loạn phổ tự kỉ đều có những biểu hiện giống nhau: Một trẻ em rối loạn phổ tự kỉ thường gặp khó khăn trong kĩ năng xã hội,giao tiếp,hành vi và sở thích bất thường. Tuy nhiên các triệu chứng xuất hiện khác nhau với tính chất nghiêm trọng khác nhau ở từng trẻ riêng biệt. Không có hai trẻ em rối loạn phổ tự kỉ có biểu hiện giống hệt nhau.
+ Về can thiệp và trị liệu
Có thể chữa trị được trẻ khỏi rối loạn phổ tự kỉ: Hiện chưa có nghiên cứu nào chứng minh có phương pháp chữa trị hoàn toàn,dứt điểm rối loạn phổ tự kỉ. Các phương pháp can thiệp,trị liệu chỉ có thể giúp cải thiện kĩ năng,nhận thức và giảm hành vi của trẻ. Có một số trẻ sau khi lớn lên,các dấu hiệu đặc trưng của phổ tự kỉ dần mất đi,nhưng vẫn chưa có nghiên cứu chứng minh được là họ hoàn toàn thoát khỏi rối loạn hay do nhận thức tốt và họ ý thức che giấu đi những hành vi bất thường của mình ở nơi công cộng. Do hiểu lầm tự kỉ là một bệnh nên nếu có bệnh thì tức là ‘‘chữa khỏi’’ được. Thực ra,rối loạn phổ tự kỉ là rối loạn phát triển. Nguyên nhân gây ra vẫn không xác định rõ ràng,không thể có mô hình gây bệnh thực nghiệm thì quan niệm ‘‘chữa bệnh’’theo cách hiểu thông thường không thể áp dụng vào cho các trường hợp rối loạn phổ tự kỉ. Chữa trị hay can thiệp để trẻ tiến bộ hơn,phát triển tốt hơn theo đúng tiềm năng của trẻ là điều cần được hiểu hơn là ‘‘chữa khỏi’’ để trẻ hoàn toàn đạt được những mốc phát triển thông thường.
Trích dẫn tài liệu‘‘Hỗ trợ phục hồi chức năng cho trẻ em Tự kỷ tại Việt Nam’’
